Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesinin akabinde 2009’da rafa kaldırılan “Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı”nın tekrar canlanma ihtimali gündeme gelirken, bölgedeki istikrarın sağlanması, boru çizgilerinin uzun vadeli projeler olması üzere hususlar ön plana çıkıyor.
Uzmanlar, daha evvel de kelam konusu çizgi için Suriye’de sağlanacak istikrarın ve boru çizgisinin geçeceği ülkelerin güvenliğine vurgu yapmış ve sıvılaştırılmış doğalgazın (LNG) Katar için değerine değinmişti.
Katar merkezli niyet kuruluşu Orta Doğu Global İlgiler Kurulu’nda Kıdemli Orta Doğu Güç Uzmanı Justin Dargin, LNG’de mümkün kapasite artışlarının 2020’lerin sonunda arz fazlası ortaya çıkarabileceğini belirterek, “Katar, fiyatlandırma yapısının cazip bulacağı bir düzeyde olması halinde, uzun vadeli tedarik mutabakatlarını garanti altına almanın ve artan rekabet ortamında piyasa istikrarını sağlamanın bir yolu olarak boru sınırlarını nihayetinde düşünebilir” dedi.
Dargin, Suriye’de yeni hükümetin Türkiye ve Körfez ülkeleriyle daha yakın münasebetler kurarak bölgesel işbirliğine daha elverişli bir ortam yaratacağını belirterek, halihazırda Katar da dahil birçok ülkenin hudut ötesi doğalgaz boru sınırlarından çok arbitraj esnekliği nedeniyle LNG’ye yöneldiğini anlattı.
Avrupa’da gaz talebinin karbonsuzlaştırma siyasetleri nedeniyle azaldığına dikkati çeken Dargin, bunun da Doğu Asya pazarını orta ve uzun vadede Katar için daha cazip bir odak haline getirdiğini söz etti.
YAKLAŞIMLAR DEĞİŞEBİLİR
Dargin, Katar’ın Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman’a gaz sağlayan Dolphin Doğal Gaz Boru Çizgisi’ne yaklaşımının da bu değişimi yansıttığını belirterek, şöyle devam etti:
“Başlangıçta Katar’ın çeşitlendirme stratejisinin bir kesimi olsa da, ülke LNG lehine projeyi genişletmeyi daima olarak reddetti. Türkiye’ye uzanacak bir boru sınırı Türkiye’nin bir güç merkezi olma gayesiyle uyumlu olsa ve Avrupa’nın güç çeşitlendirme gayelerine yarar sağlayabilecek olsa da, şu anda Katar için bir öncelik olması pek muhtemel değil. Bununla birlikte, rakiplerin ve yeni üreticilerin kapasite artışları nedeniyle on yılın sonunda potansiyel bir LNG arz fazlası ortaya çıkarken, Katar, fiyatlandırma yapısının cazip bulacağı bir düzeyde olması halinde, uzun vadeli tedarik mutabakatlarını teminat altına almanın ve artan rekabet ortamında piyasa istikrarını sağlamanın bir yolu olarak boru çizgilerini nihayetinde düşünebilir.”
Jeopolitik açıdan Orta Doğu’daki istikrarsızlığın bölgede bir boru sınırına büyük mani teşkil ettiğine dikkati çeken Dargin, “Suriye’den geçecek bir boru sınırı yalnızca iç istikrarı değil, birebir vakitte çıkarları çatışan çok sayıda bölgesel güç ortasında işbirliğini de gerektirecektir” tabirini kullandı.
Dargin, ekonomik faktörler ve değişen dinamiklere de değinerek, “LNG, esnekliği, azalan maliyetleri ve farklı pazarlara erişim kabiliyeti nedeniyle tercih edilen doğalgaz taşıma yolu olarak ortaya çıkmış ve sabit boru çizgilerinin uygulanabilirliğini azaltmıştır. Katar için bir boru sınırı, istikrarlı ve uzun vadeli talep garantisi gerektirmektedir ki bu da karbonsuzlaştırma siyasetleri nedeniyle Avrupa’nın doğalgaz tüketimi azaldıkça giderek daha meçhul hale gelmektedir. Ayrıyeten, bu cins bir altyapının inşası ve uzun vadeli güvenliği, memleketler arası paydaşlar ortasında değerli yatırım ve işbirliği gerektirecektir” diye konuştu.
2009’DA RAFA KALDIRILMIŞTI
Katar ve Türkiye ortasında doğalgaz boru sınırı inşa etme fikri, birinci olarak 2009’da gündeme gelmiş lakin çeşitli teknik, ekonomik ve jeopolitik nedenlerle rafa kaldırılmıştı. O devirde proje, Katar’ın geniş doğalgaz rezervlerini Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına taşımayı hedefliyordu. Lakin, sınırın Suriye üzerinden geçmesi planlanan güzergahı, bölgedeki siyasi istikrarsızlık ve Suriye rejiminin projeye karşı duruşu nedeniyle gerçekleştirilemedi.
Hem global güç dinamiklerinde yaşanan değişimler hem de Suriye’de Baas rejiminin devrilmesiyle irtibatlı olarak projenin yine canlanma ihtimali gündeme geliyor.
Katar, LNG ihracatında kara yolu seçeneklerini çeşitlendirme ve güç pazarındaki tesirini artırma maksadı taşırken, Türkiye, bir güç merkezi olma stratejisi doğrultusunda boru çizgisi projelerine büyük değer veriyor.
Avrupa’nın güç arz güvenliğini çeşitlendirme eforlarının ve Doğu Akdeniz’deki güç kaynaklarına yönelik rekabetin ağırlaştığı bir devirde, Türkiye-Katar boru sınırı projesi hem bölgesel hem de global güç istikrarları açısından stratejik bir adım olarak bedellendiriliyor.