Göç, iktisat ve Ukrayna Savaşı konusunda harekete geçme kelamı veren Donald Trump, yine Beyaz Saray’a dönüyor.
Cumhuriyetçi Parti’nin Senato’nun denetimini ele geçirmesiyle, siyasi olarak çok daha büyük bir dayanak alması olası.
Trump zafer konuşmasında “Basit bir unsurla yöneteceğim: Kelam verilir ve kelam yerine getirilir. Biz sözlerimizi tutacağız” dedi.
Ancak kimi hususlarda, hedeflerine nasıl ulaşacağı konusunda pek bir detay vermedi.
Trump, Şubat 2023’te Fox News’te gücünü berbata kullanıp kullanmayacağı ya da siyasi rakiplerini gaye alıp almayacağı sorulduğunda “ilk gün dışında” bunları yapmayacağını söylemişti.
“Hayır, hayır, hayır, birinci günün dışında. Sonu kapatıyoruz ve sondaj, sondaj, sondaj yapıyoruz. Bunlardan sonra artık diktatör değilim” demişti.
- Donald Trump’ın kazanması dünya için ne manaya geliyor?
1) Sistemsiz göçmenlerin hudut dışı edilmesi
Trump, kampanya sırasında ABD tarihindeki en büyük “düzensiz göçmenlere yönelik kitlesel hudut dışı hamlesine” girişeceğini söylemişti.
Ayrıca, birinci başkanlık periyodunda başladığı Meksika hududundaki duvar inşasını tamamlayacağı kelamını verdi.
ABD’nin güney hudutlarından geçişler, geçen yıl Biden-Harris periyodunda rekor düzeylere ulaşmış, bu yıl ise düşmüştü.
BBC’ye konuşan uzmanlar Trump’ın vaat ettiği boyutlardaki hudut dışı süreçlerinin büyük yasal ve lojistik problemlerle karşılaşacağını ve ekonomik büyümeyi yavaşlatabileceğini söyledi.
2) İktisat, vergi ve gümrükte hamleler
Sandık çıkış anketleri, iktisadın seçmenler için en önemli sorun olduğunu ortaya koydu.
Trump, Biden periyodunda tarihi düzeylere çıkıp, sonra düşen enflasyonu “sona erdirme” kelama verdi. Fakat liderin fiyatları direkt etkileme gücü kısıtlı.
Trump tıpkı vakitte büyük vergi kesintileri kelamı verdi. Bahşiş alan dallarda çalışanlara vergi muafiyeti verirken, toplumsal güvenlik ödemelerinde vergiyi kaldıracağını ve kurumlar vergisini düşüreceğini söyledi.
Cari açığı kapatmak için yabancı eserlere karşı en az yüzde 10’luk yeni gümrük vergileri önerdi. Çin menşeli eserlere ise ek yüzde 60 vergi koyacağını söyledi. Kimi iktisat uzmanları, bu cins atılımların tüketici fiyatlarını artırabileceği ihtarında bulundu.
3) Kimi Kongre saldırısı mahkumlarına af
Trump, Joe Biden’ın 2020’deki seçim zaferini geri çevirmek için giriştikleri Kongre Binası akınında karar giyen kimi taraftarlarını özgür bırakacağını söyledi.
Trump’ın teşvik ettiği argüman edilen olaylarda ölenler olmuştu.
Trump, saldırıyı “önemsiz” olarak göstermeye çalıştı ve karar giyen yüzlerce taraftarını “siyasi mahkum” olarak tanımladı.
Birçoğunun “haksız yere mahpusa atıldığını” söylemeye devam ederken, kimilerinin “belki de denetimden çıktığını” kabul etti.
- ABD Kongre baskını: Bugün başlayan duruşmalar hakkında bilinmesi gerekenler
4) Savcı Jack Smith’in kovulması
Trump, kendisine karşı iki ceza soruşturması yürüten deneyimli savcı Jack Smith’i “iki saniye içinde” misyondan alacağını söylemişti.
Jack Smith, 2020 seçim sonuçlarını geri çevirmeye çalışmak ve saklı dokümanları maddelerde öngörüldüğü üzere koruyamamak savlarıyla Trump’a iki cezai soruşturma başlatmıştı.
Trump suçlamaları reddediyor. Her iki davanın da seçimden evvel yargılama etabına girmesini önlemeyi başardı.
Trump, New York’taki davada iş kayıtlarında sahtecilikten birinci karar giyen lider olarak Beyaz Saray’a geri dönüyor.
- Trump’ın tekrar seçilmesi, hakkındaki davaları nasıl etkileyecek?
5) Ukrayna Savaşını bitirmek
Trump, Ukrayna’ya Rusya’yla savaşında dayanak olmak için harcanan milyarlarca doları eleştirmiş ve savaşa “24 saat içinde” müzakere yoluyla son vermeyi vaat etmişti.
Trump, hangi tarafın pes etmesi gerektiği konusunda bir şey söylemezken, Demokratlar bu türlü bir hamlenin Rusya lideri Vladimir Putin’i cesaretlendireceğini söylüyor.
Trump, genel olarak ABD’nın kendisini ülke dışındaki çatışmalardan çıkartmasını istiyor.
Sıkı bir destekçisi olsa da İsrail’e akınlarına son verme daveti yaptı.
Trump tıpkı vakitte Lübnan’daki şiddete de son verme taahhüdünde bulundu ancak detay vermedi.
6) Kürtaj yasağı yok
Trump, Kamala Harris ile yaptığı televizyon tartışmasında, ulusal bir kürtaj yasağı yasasını imzalamayacağını söyledi.
2022’de, ülke genelinde kürtaj hakkına sahip olunması hakkı Yüksek Mahkeme tarafından kaldırılmıştı.
Yüksek Mahkeme’de Trump’ın birinci başkanlık devrinde yaptığı atamalar sayesinde muhafazakâr yargıçlar çoğunluğu oluşturuyor.
Üreme hakları sorunu Harris’in kampanyasında da esas ögelerden biriydi ve seçimle kimi eyaletler, kürtaj hakkını korumak ve genişletmek için getirilen tedbirlere onay verdi.
Trump’ın kendisi de eyaletlerin kendi kürtaj maddelerini yapma hakkı olması gerektiğini söylemiş lakin bu alanda dengeli bir ileti verememişti.
7) İklim değişikliği kurallarında gevşeme
Trump birinci başkanlığı periyodunda yüzlerce etraf müdafaa programını geri çekmiş ve Paris İklim Mutabakatı’ndan çekilen birinci ülke ABD olmuştu.
Bu kere yeniden kurallarda gevşeme kelamı verdi, bilhassa de Amerikan otomotiv sanayisine yardımcı olmak için.
Sık sık elektrikli araçlara saldırdı ve Biden’ın daha pak araçlara geçişi teşvik eden maksatlarını geri çevirme kelamı verdi.
ABD’nin fosil yakıtların üretimini artırması vaadinde bulunurken, rüzgar gücü üzere yenilenebilir güçler yerine, “sondaj, sondaj, sondaj” kelamı verdi.
Trump, Kuzey Kutup bölgesi üzere alanları da petrol aramalarına açmayı ve bu formda güç maliyetlerini düşürmeyi hedefliyor. Fakat uzmanlar kuşkulu.